भातकं

भातकं
आबा माह्या आने
भातक्याची पुळी
गुया परीस  राये
लय त्याची गोळी

शेव-चिवळा, जलेबी
कुरकुर थे पापळी
सारे बसत लेकरं अन्
गोल करत साकळी

आजच्या पिज्ज्याले नाई
त्या भातक्याची गोळी
चुलीच्या सैपाकाची सर
गैसवरच्याले थोळी?

कदी भेटे उसाचं कांडं
कधी गुयाची भेली
धावपईच्या जगात थे
मजाच गायब झाली

जीव लावणारे मान्सं
देत चारान्याचं भातकं
लाहनपनी वाटे त्याचं
सुख अभायाइतकं
• रघुनाथ सोनटक्के

२२ डिसेंबर २०१९ च्या दै. विदर्भ मतदार मध्ये प्रकाशित.  
२३ फेब्रुवारी २०२० च्या दै. मातृभूमी (अकोला) मधे प्रकाशित
३१ मे २०२० च्या दै. युतीचक्र

न्यायाची दिरंगाई

न्यायाची दिरंगाई

मोर्चे, मेणबत्त्या पेटवणे
अन् व्यर्थ चर्चांचा खल
दिरंगाईच वाढवत आहे
गुन्हेगाराचे मनोबल

आजही प्रतिक्षेत आहेत
लाखो बलात्काराचे दावे
कधी मिळेल न्याय त्यांना
अन् कधी निराकरण व्हावे

कायदा आणि न्यायालय
पडत आहे पांगळे आणि लुळे
कित्येक निष्पापांचे जीव
जात आहेत खरेतर याचमुळे!

एकविसाव्या शतकात
महाशक्तीची पाहत आहोत स्वप्ने
आकडेवारी फुगली कि
वाढले आहेत उगीच हे गुन्हे?

बर्‍याचवेळा दिली जाते
याला जाती-धर्माची झालर
राजकारणीही करत आहेत
त्याचा हवा तसा वापर

वर्षानुवर्षे गुन्हेगार मोकाट
म्हणजेच मिळत राहते माफी
धाक आणि जरब बसावी
मग धजावणार नाही पापी

• रघुनाथ सोनटक्के

  मो. ८८०५७९१९०५

१० डिसेंबर २०१९ च्या साप्तहिक सायबर क्राईम मध्ये प्रकाशित.

दिवाळी

दिवाळीचा उत्सव

प्रकाशाचा उत्सव दिवाळी 
सगळ्यानांच दिसावा 
उपेक्षित कुणी या जगी 
उपाशी ना निजावा 

मनामनात पेटाव्यात 
दया आणि  शांतीच्या ज्योती 
विजय करू अंधःकारावर
पेटवूया ज्ञानाच्या वाती 

दंभाला द्यावे पेटवून 
चेतवून द्यावे विकाराला 
सत्याचा जळो दीप 
दूर लोटून अन्यायाला 

 • रघुनाथ सोनटक्के (पुणे)

      मो. ८८०५७९१९०५

२७ ऑक्टोबर २०१९ च्या दै विदर्भ मतदारमधे प्रकाशित

परतीचं पानी

परतीचं पानी

गेला श्रावण कोरडा

पीक सारं होतं सुकलं

दुबारनी आलेलं हाताशी

तेही आता आहे हुकलं

भीजलं सारं सोयाबीन

ज्वारी झाली काळीभोर

रबी गेला घेऊन पीक

खरिपाची तोडली डोर

कोसळला भरीव धान

कणसाला फुटले कोंब

उराशी बाळगलेल्या सार्‍या

सपनाचा झाला होम

वावरात साचलं पाणी

पीक पिवळसर पडलं

भरल्या माठाला गड्या

एका रातीतच तोडलं

कपाशीचा गळला फुलोर

सडल्या आतून बोंड्या

काळा पडला कापूस

जशा बकरीच्या लेंड्या

आधी देली हुलकावणी 

आता ज्यादाचं पडलं

वाकलेलं माझं कंबरडं

अजुनच आहे मोडलं  

• रघुनाथ सोनटक्के

  तळेगाव दाभाडे, पुणे

  मो. ८८०५७९१९०५

साप्ताहिक कृषकोनती २० ऑक्टोबर २०२०

परतीचं पानी

(वर्‍हाडी)

गेला सरावन कोळ्लां
अगाईत त्वा चिमोलं
दुबारनी आलं हातासी
तेई आता लांबोलं

सळ्ळं सारं सोयाबीन
जवारी झाली काईभोर
रब्बी गेला घेऊन
खरिपाची तोळ्ली डोर

मोळ्ळे लंबे धांडे
कनसाले फुटले कोंम
देल्ला फिरून पोतेरा
सपनाचा झाला होम

भरल्या वावरात डाबरी
पीक पिव्वं धम पळ्लं
भरल्या माठाले गळ्या
एका रातीतच तोळ्लं

पराटीचे गयले फुलं
सळ्ळ्या अंदरून बोंड्या
काया पळ्ळां कापुस
जश्या बकरीच्या लेंड्या

आदी देल्ती चाट
आता ज्यादाचं पाळ्लं
वाकेल मायं कंबळ्लं
आजुनच हाय मोळ्लं

• रघुनाथ सोनटक्के

  तळेगाव दाभाडे, पुणे

३ नोव्हेंबर २०१९ च्या दै. विदर्भ मतदार आणि दै लोकशाही वार्ता, प्रतिबिंब पुरवणीत प्रकाशित 

 

वाटते

वाटते 

नागमोडी वाट
कौलारू ती घरे
ओढ वाटते

नदीकाठी मंदीर
आणि गावजत्रा
रोड वाटते

रानातला वारा
पावसाची सर
गोड वाटते

गावकरी मुद्रा
आता ती ओळख
गाढ वाटते

आठवण झोके
प्रेमातील धोके
मोद वाटते

जुनीच ती खाट
अथांग अभाय
शोध वाटते

मतलबी जन
धावे सारे जग
खेद वाटते

• रघुनाथ सोनटक्के

  मो. ८८०५७९१९०५

३ नोव्हेंबर २०१९ च्या दै तरुण भारत, आसमंत पुरवणीत प्रकाशित
१२ जानेवारी २०२० च्या दै विदर्भ मतदार मधे प्रकाशित

 

सीतादई

सीतादई

बहरलं हिर्व रान

आली पर्‍हाटी फुलून

दह्यावानी पांड्डापट

निंगे कापुस ऊलून

टोचे बोटाले कच्कन

त्याची धारदार नखं

बाई खंदाळी येचता 

गेले दुखून वं बखं

तपे सुर्य अभायात

झाल्या बोंडाच्या चांदन्या 

संध्याकाई ईन बंडी

भरले गठोळे बांधन्या 

वाजे कसांड्या पांदीनं

आला घ्याले घरधनी

भरल्या खंदाळ्या पाऊन

जीव गेला हरकुनी

हात लावा वं सयाव्हा 

घेते पान्याचं भरनं

बरबटी शेंगा-भेंडं

जमा केले त्यात वरनं

चार गाठोळे बसले

ऐकमेकाले खेटून

गादी कर्‍याले जरासा

औंदा ठेवतो राखून

किस्न निजे पायन्यात 

ऊतू गेलं लाह्या-दही

देवा! पिकू दे असंच 

आता झाली सीतादई

• रघुनाथ सोनटक्के

२४ नोव्हेंबर २०१९ च्या दै मातृभूमी (अकोला) आणि विदर्भ मतदार (अमरावती) मधे प्रकाशित
३ डिसेंबर २०१९ च्या सायबर क्राईम मध्ये प्रकाशित.
७ जाने. २०२० च्या साप्ताहिक कृषकोन्नती मधे प्रकाशित.

माणुसपण

माणूसपण

भुकेल्या, तहानलेल्याला
अन्नपाणी देणार्‍या गाडगेबाबात
मला माणूसपण दिसलं

देश, ग्राम, शेतकर्‍यासाठी
गाणार्‍या तुकडोजीच्या,
खंजेरी बोलात
मला माणूसपण दिसलं

दलितांसाठी जगणार्‍या
रात्रदिन झटणार्‍या,
स्व जागवणार्‍या,
बाबांच्या लेखणीत
मला माणूसपण दिसलं

स्वातंत्र्यासाठी लढणार्‍या
अहिंसेच्या 'हे राम' मधे
मला माणूसपण दिसलं

अज्ञानाच्या अंधारात
क्रांतीची ज्योत पेटवणार्‍या
सावित्री-ज्योतिबात
मला माणूसपण दिसलं
• रघुनाथ सोनटक्के

प्रकाशित

गुर्जी

 
• गुर्जी •
 

पांड्डे कप्ळे घालत
साधे आम्चे गुर्जी
शिकोयाले फक्त खळू
होती तुट्की खुर्ची

भिंतीवर काया फळा
हातात फांदीची छळी
घाबरत जावो सग्ळे
पन वाटत जाये गोळी

शिकोयाले व्हते कळक
आतून लोण्याचा गोया
काळून आणत घरातून
राये परतेकावर डोया

मातीच्या गोयाले देला
संस्कारासंगं आकार
झ्याक शिकोलं गणित
वेलांटी, मात्रा, ऊकार

शिक्षणाचं पेरून बी
लावलं आमाले अत्तर
विचारलं कोन्ताई प्रश्न
तं हजर व्हतं उत्तर

पाजलं वागीनीचं दुद
उघळला तिसरा डोया
आठोनीत हायेत गुर्जी
जसा अत्तराचा फाया
• रघुनाथ सोनटक्के
(प्रकाशित)

१५ सप्टेंबर २०१९ तरुण भारत (नागपूर) आसमंतमधे प्रकाशित
८ सप्टेंबर २०१९ विदर्भ मतदारमधे प्रकाशित

   

नाही विसरलो

• नाही विसरलो •

डोळ्यांनी अश्रू गाळणं सोडलं
बंद पापणीआड दु:ख आहे दडलं
अजून तुला नाही मी विसरलो

नसेल घेलते ओठी तुझे नाव
मनी वसलेले फक्त तुझे गाव
हृदयावर नाव तुझं आहे गोंदलं
अजून तुला नाही मी विसरलो

नसेल आणत जरी मोगर्‍याची फुलं
आठवतात तुझ्या कानातले ते डुलं
शांततेनं हृदयात वादळ आहे जपलं
अजून तुला नाही मी विसरलो

रात्रीला आठवतो बघून आकाशी
तुटतांना तारा तुला मागतो मनाशी
देवाला फक्त तेवढंच आहे मागलं
अजून तुला नाही मी विसरलो

• रघुनाथ सोनटक्के

दि. २९ ऑगस्ट २०१९ च्या दै. मराठवाडा संचारमधे प्रकाशित
३ सप्टेंबर २०१९ दै. स्वाभिमानी छावामधे प्रकाशित 

तेव्हा

तेव्हा

जेव्हा सागराची लाट
किनार्‍याकडे धावणार नाही
फुललेल्या वसंतातही
कोकिळ गाणार नाही

मोराचे अश्रू
लांडोर पिणार नाही
सुर्याभोवती पृथ्वी
अन् पृथ्वीभोंवती
चंद्र फिरणार नाही

आकाशात इंद्रधनू
सप्तरंग भरणार नाही
धरेवर सकाळी
सुर्य उगवणार नाही

आकाशात शुक्र
अन् ध्रुव दिसणार नाही
तेव्हाच
तुझ्यावर प्रेम करणार नाही.

• रघुनाथ सोनटक्के
  कट्यार (अकोला)

दै. देशोन्नतीमधे प्रकाशित

तुला सोडून जाता जाता

  • जाता-जाता •

हसावी तू सदा
हिच माझी कामना
यावी प्रेमाने त्याच्या
शोभा तुझ्या जीवना

रहावी सुखी दिन-रात
हिच कामना आता
चाललो वळून न पाहता
तुला सोडून जाता जाता

खुलावे चैतन्य पानोपानी
हसत राहावं गुलाबासारखं
बहरावं तुझं जीवन
हिरव्या-हिरव्या झाडासारखं

पाहून डोळे मिटावे आता
तुला सोडून जाता जाता

जपलं तुला फुलासारखं
जवळ केलं काट्याला
यावी तुला सुखाची संगत
दु:ख माझ्या वाट्याला

पेटावे लाखो दीप
उजळाव्या कोटी वाता
वातीने पेटावी माझी चिता
तुला सोडून जाता जाता

• रघुनाथ सोनटक्के
  कट्यार (अकोला)

दै. देशोन्नती, अकोला, ९ एप्रिल २००२

मोगरा

मोगरा

मऊ रेंगाळणार्‍या बटेला

तो मोगरा चिडवायचा

मागे वेणीला लावला तरी

गंध सुगंधी उडवायचा

तुझ्यासोबत असताना

त्याची मलाही साथ होती

त्या फुलणाच्या दिवसात

औरच त्याची बात होती

प्रेमाच्या बहारदार बागेत

वचने त्याने ऐकली आहेत

बसलो होतो ज्या झाडाखाली

त्याची पानेही आता सुकली आहेत

फुलं फुलतात नेहमीसारखी 

तो मोगराही फुलत असतो 

तुझ्याशिवाय आलोय म्हणून 

मला नेहमी बोलत असतो 

तुझ्या वाटेवर नजर आहे

परत मोगरा फुलेल का?

तुझ्या गालाची गुलाबी कळी

त्याला पाहून खुलेल का?

• रघुनाथ सोनटक्के
   मो. ८८०५७९१९०५

२८ जुलै २०१९ च्या दै. विदर्भ मतदार मधे प्रकाशित
८ सप्टेंबर २०१९ आपला महाराष्ट्रमधे प्रकाशित
१५ सप्टेंबर २०१९ लोकशाही वार्तामधे प्रकाशित

 

पेरलं शिवार

पेरलं शिवार

उधारी बियाणं, पेरलं शिवारी
रिमझिम सरी, बरसती

काळ्या भूईनं, घेतलं कुशीत
येईल बियात, जीव आता

उगवले कोंब, वारकरी सारे
दोन हात करे, आभाळाला

दिसामासानं गा, वाढेल हा जीव
पावसा तू धाव, वेळोवेळी

कष्टतील हात, येईल उभारी
मिळेल भाकरी, सार्‍या जगा

पिकेल अवंदा, पीक मोत्यावाणी
गातील ती गाणी, पक्षीमात्र

येईल जोमात, सगळा शिवार
पीकही अपार, देगा देवा

• रघुनाथ सोनटक्के

१६ जुलै २०१९ च्या दै. दिव्य-मराठी, मधुरिमा पुरवणीत प्रकाशित.
http://epaperdivyamarathi.bhaskar.com/magazine/madhurima/246/16072019/0/8/
२८ जुलै २०१९ च्या स्वतंत्र भारत, समर पुरवणीमधे प्रकाशित
३० जूलै २०१९ दै. एकमत, साक्षी पुरवणीमधे प्रकाशित 
 १७ सप्टेंबर २०१९ च्या सायबर क्राईम अंकात प्रकाशित

वारी

« वारी »

संताचे भजन
ज्ञानदेव, तुका
लावुनिया बुक्का
भाळावर

नाम विठू मुखी
टाळांचा गजर
सात्विक प्रहर
चारी दिशा

कर कटेवरी
उभा विटेवरी
लागलीया आस
दर्शनाची

वैष्णवांना तुझी
अतीव गा ओढ
नाम तुझे गोड
सदा मुखी

चालली दिंडी
भक्तांचा मेळा
अगम्य सोहळा
सुखावह

• रघुनाथ सोनटक्के

६, ७, ८ जुलै २०१९ दै. विदभ मतदार, बंधूप्रेम, औरंगाबाद केसरी, लोकमंथन, समर पुरवणीत प्रकाशित
९ जुलै २०१९ च्या दै. दिव्य-मराठी, मधुरिमा पुरवणीत प्रकाशित

धरण

धरण

अश्रूंचा बांध
पाण्यात फुटला
जीवांचा गळा
पाण्याने घोटला

काळरात्र आली
लोंढ्याच्या गतीने
घटका मोजली
दिव्याच्या वातीने

झोपलीत बाळे
ती अंगाईविणा
मायेचाही आटला
अचानक पान्हा

 नव्हे तो बघे उठून
किती-किती वेळा
आज कसा लागला

बापाचा डोळा

लुटला संसार
वाहलीत भांडी
फुटलं धरण
गरिबीच्या तोंडी

• रघुनाथ सोनटक्के
९ जुलै २०१९ च्या दै. दिव्य-मराठी, मधुरिमा पुरवणीत प्रकाशित, १२ जुलै २०१९ च्या दै. मराठवाडा संचार मधे प्रकाशित
२१ जुलै २०१९ च्या दै. लोकशाही वार्ता, प्रतिबिंब पुरवणीत, तरुण भारत (नागपूर), आसमंतपुरवणीत प्रकाशित
४ ऑगस्ट २०१९ च्या दै. विदर्भ मतदारमध्ये प्रकाशित.

 

पाण्याची बचत

« पाण्याची बचत »

जमिनीखालचं संपलं आता
पावसाचं साठवलं पाहिजे
इतिहासातल्या दुष्काळाला
आतातरी आठवलं पाहिजे

जरी असलं कुठे मुबलक
जपुन वापरा पाणी
पाण्यासाठी वणवण करताना
दिसु नये कुणी

'पाणी अडवा, पाणी जिरवा'
करू नका नुसती 'म्हण'
खोल जातंय दिवसेदिवस
जबाबदार अ‍ाहोत प्रत्येकजण

कार धुणे, नळ खुले
असा अपव्यय करणे टाळा
पाण्यासाठी होतात भांडणे
सोडवावीत किती वेळा

वृक्ष लागवड, जल-संवर्धन
हाच त्यावर उपाय आहे नामी
आज केलेली पाण्याची बचत
येईल पुढच्या पिढीच्या कामी

• रघुनाथ सोनटक्के

(प्रकाशित)

पावसा

« पावसा »

लवकर ये पावसा
वाट पाहून थकलो
उन्हातान्हाचं शेतात
लय हाय मी खपलो

ढेकळं फोडले म्या
फाळ केलं दोनदा
दमानं बरस गड्या
बरं पिकू दे अवंदा

सकाळी कोरं दिसते
दुपारी पडते ऊन
सांजला वाटते असं
का येतोस दणकून!

वादळ सुटते खुप
वारं झोंबते अंगाला
मृग चालला संपत
का झुलवतो आम्हाला

रातीबी झोपतो दारी
सारं मोकळंच दिसते
पांढरे ढगं म्हणजे
जणू थिगळंच भासते

झोळी केली म्या
पसरते लक्क्षुमी पदर
आ वासून पिल्लं तुझे
येऊ दे थोडीबी कदर

• रघुनाथ सोनटक्के
 
१९ जून २०१९ च्या दै. स्वाभिमानी मधे प्रकाशित
२० जून २०१९ दै. वाचकमंच मधे प्रकाशित  
२१ जून २०१९ दै. बलशाली भारत मधे प्रकाशित 
२३ जून २०१९ दै. स्वतंत्र भारत, समर पुरवणीमधे प्रकाशित
 

 

 

« पावसा »
(वऱ्हाडीतून)

 येरे बावा लौकर
वाट पावुन थकलो
उनातानाचं वावरात
लय हाय मी खपलो

ढेकलं फोळ्ळे
वाही केली दोन्दा
दमानं बरस बावा
बरं पिकू दे औंदा

सकाऊन कोरं दिस्ते
दुपारी पळ्ते ऊन
संद्याकाई वाट्टे असं
येसीन बा दणकून

धुंदाळ सुटते लय
वारं झोंबते आंगाले
मिरूगही चाल्ला सरत
काऊन झुलोतं आमाले

रातीबी झोपतो दारी
सारं मोकंयच दिस्ते
पांड्डे ढगं आंगळ्ताचे
मले थिगयच वाट्टे

झोई केली म्या
पसरते लक्क्षुमी पदर
आ वासून पिल्लं तुये
येऊ दे थोळी कदर
• रघुनाथ सोनटक्के
२३ जून २०१९ दै. मातृभूमीमधे प्रकाशित
३० जून २०१९, दै. तरुण भारत (नागपूर), आसमंत पुरवणीत प्रकाशित

 

पहिला पाऊस

पहिला पाऊस

जीव कासाविस
शुष्क सारी भुई
सगळ्यांची होई
लाहीलाही

दाटला अंधार
सुसाटला वारा
आसमंत धरा
 गंधाळली

टप टप थेंब
सरीवर सरी
तृप्त सृष्टी सारी
प्राणीमात्र

गर्द झाडेवेली
नटली अवनी
पक्षी गातो गाणी
रानोमाळी

रम्य चराचर
दृश्य मनोहर
हर्ष सभोवार
दाटलेला
• रघुनाथ सोनटक्के ‎

११ जून २०१९ दै. औरंगाबाद केसरी मधे प्रकाशित
१८ जून २०१९ च्या साप्ताहिक सायबर क्राईम मधे प्रकाशित
१५ जून २०१९ च्या दै. स्वाभिमानी छावा मधे प्रकाशित
१९ जून २०१९ च्या दै. वाचकमंच मधे प्रकाशित  
२७ जून २०१९ च्या दै. मराठवाडा संचार मधे प्रकाशित 
साप्ताहिक झी मराठी दिशा, २१ जून २०१९ ला प्रकाशित
http://www.zeemarathidisha.news/Details?NewsId=5624415757003576617&title=pahila%20paus&SectionId=4805737089856539540&SectionName=%E0%A4%95%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE 

                  

 

उन्हाळा

  « उन्हाया »

डोळ्या लागल्या धारा

प्यायला ना थेंब उरला

दुस्काळात काहिलीने

उन्हाया जीवघेणा ठरला

रानं सुकलेत सारे

हिरीबी कोड्ड्याठण

माणसं ताहानलेली

अन् उपाशी पशूधन

पाण्यासाठी वणवण

थेंबी कुठंबी दिसंना

अंग भीजं धारांनी

बाहेर उन्हबी सोसंना

ओस झाल्या वस्त्या

सुने पडले गाव नी गावं

पावसा रे मोठ्ठं दान

धरणीला तू लवकर द्यावं
• रघुनाथ सोनटक्के
३१ मे २०१९ च्या दै. प्रीतीसंगम मधे प्रकाशित
१ जून २०१९ च्या दै. पथदर्शी मधे प्रकाशित 
२ जून २०१९ च्या दै. आपला महाराष्ट्र मधे प्रकाशित 

    « उन्हाया »

डोयाले लागल्या धारा
प्याले ना थेंब उरला
दुस्कायात किती हा
उन्हाया जीवघेणा ठरला

वावरं सुकले सारे
हिरीबी कोळ्ळ्याठण
माणसं ताआनलेली
अन् उपाशी हाय गावधन

पाण्यासाठी वणवण
थेंबी कुटीच दिसेना
आंग भीजे धारायनं
उन्हाया हा सोसेना

ओस झाल्या वस्त्या
सुने पळ्ले गावंच्या गावं
पावसा तू मोट्टं दान
आता धरणीले रे दयावं
• रघुनाथ सोनटक्के